Her sabah telaşlı bir kuyruk oluşur Eminönü İskelesi’nde. Az sonra hareket edip İstanbul Boğazı’nı arşınlayacak vapurda en güzel yeri kapmak içindir bu telaş. Baharın ilk zamanları ise hele, Boğaziçi en güzel süsünü giyinmiş bekliyor olur sizi.
Bu süs, erguvan ağacıdır… Bizans’tan beri şehrin simgesi, bugün ihmal edilmişliğin burukluğuyla karşılar sizi. Oysa gücün simgesi olagelmiştir erguvan. Geçiciliğine ve narinliğine rağmen, yahut belki de tam bu yüzden… Bizans döneminde erguvani renk, statü sembolü sayılmış, erguvani cüppeleri imparatordan başkalarının giymesi yasaklanmıştır. Söylence odur ki Bizans’ın İstanbul’a en görkemli armağanı Ayasofya, bugüne solgun ulaşan o rengini erguvandan almıştır.
Eminönü’nden hareket eder vapur; Üsküdar ve Beşiktaş’a uğrayıp yolcularını aldıktan sonra Boğaz’a girer… Şirket-i Hayriye çatısı altında, 1851 yılından beri yapılır bu seferler. O devrin ulaşım amaçlı Boğaz yolculukları, bugün gezginlere hitap eder.
Şirket-i Hayriye kurulup Boğaziçi’ne vapur seferleri başlayınca, bugünün plansız mahallelerine dönüşmüş olan Boğaz köylerine iskeleler yapılır. Bu iskelelerin bir kısmı sahil yollarına kurban verilir, kimisi büsbütün kara içinde kalır, kimi iskeleler ise yerlerini yenilerine bırakıp tamamen kaybolur. Cumhuriyet döneminden itibaren bu köyler şehir hayatına katılmaya başlar ve karayolu ile de birbirine bağlanır. Sonrası malum: seferler yavaş yavaş azalır, neyse ki tamamen bitmez. İstanbul’un kuğuları vapurlar, Boğaziçi’nde salınmaya devam eder…
Fakat şehir acımasızca ilerler. Zaman erguvanları kayırmaz elbette, boğaz yamaçları seyrekleşir. Oysa bugün, Bizans’tan İstanbul’a iki canlı yadigar kalmıştır: Erguvan ve yunuslar…
Erguvanlar, en heyecan verici görüntüsünü Hisar’da sunar bence. Surların ve yemyeşil ağaçların arasından, kendi renkleriyle seyrederler Boğaziçi’ni. Kimi zaman bir yalının duvarının önüne süs olurlar, kimi zaman yolun kenarından gösterirler kendilerini. Kuzeye, kavaklara yaklaştıkça belirsizleşirler, Tarabya’dan sonra nadiren görülürler. Baharın ilk sıcağıyla birlikte bir telaş açıp, hızla dökerek çiçeklerini çıkarlar hayatımızdan.
Rivayet odur ki İsa’nın havarilerinden Yahuda İskaryot, İsa’nın yerini Romalılara söyler ve çarmıha gerilmesine sebep olur. Lakin ihanetinin ağırlığına dayanamaz, yaşadığı pişmanlığı taşıyamaz ve çözümü ölümde arar. Kendini bir erguvan ağacına asarak intihar eder. İşte o an, erguvan ağacının beyaz olan çiçekleri şahit olduğu bu büyük ihanetin utancından erguvani pembeye dönüşür.
Söylencelerin hükmüne, resmi İstanbul’un lalelerine inat, İstanbulluların gönlünde erguvanın yeri sabittir. Boğaziçi’ne onun kadar yakışan başka bir renk gelmemiştir.
Bu yazı ilk olarak 8 Mayıs 2017 tarihinde Ustamdan’da yayımlanmıştır. Erguvan özeline odaklanmayıp, genel olarak Boğaz Turu’ndan bahseden yazı için buraya tıklayabilirsiniz.
Reblogged this on tığlı köşe.